Sau một ngày tất bật hoàn thành công việc thu hoạch vụ thu, mọi người lê bước chân mệt mỏi về nhà.
Ban đêm ở thôn Tam Thủy rất dài, trên bầu trời che kín ngôi sao, lấp la lấp lánh khi gần khi xa, lúc sáng lúc tối.

Giang Triều sải chân bước nhanh về phía nhà ăn công xã.
Chiếc đèn bên ngoài nhà ăn công xã sáng lên, ở dưới có không ít người ngồi hóng mát.

Tiếng nói chuyện vang lên không ngừng, một đám trẻ con thì ngồi trong sân viện của nhà ăn, lớn thì năm sáu tuổi, mà nhỏ thì chưa đến một tuổi.
Từ nơi xa đi tới, Giang Triều nhìn thấy hai bé mập mạp nhà mình đang xen lẫn trong đám trẻ con, trông rõ là khác biệt, có lẽ là do trẻ con nhà khác đều gầy gò, trên người chẳng có bao nhiêu thịt mà hai nhóc nhà mình trắng trẻo mập mạp, có thể thấy An Khê đã chăm sóc hai nhóc tận tâm đến thế nào mới có thể nuôi được hai bé chắc nịch như thế.
Giang Triều còn chưa đến gần, tiểu Quyết Minh đã mắt sắc nhận ra Giang Triều.
“Ba ba, ba ba.” Bé Quyết Minh từ trên mặt đất bò lên, hai chân nhỏ ngắn cũn lung la lung lay chạy vội về phía ba ba.
Nhìn dáng chạy không vững kia của nhóc có khi bước tiếp theo là ngã ngay.
Giang Triều nhanh chân đi đến, ôm bé Quyết Minh vào lòng.
Bé Nhân Trần chậm hơn anh trai một chút, nhưng cũng bò rất nhanh đến trên người Giang Triều: “Cha, muốn mẹ cơ.”
Tiểu Nhân Trần đong đầy nước mắt, khuôn mặt nhỏ trắng nõn dính bụi lem nhem, loang lổ.
“Mẹ hư, không cần anh trai.”Hai mắt Bé Quyết Minh tròn xoe lóe lên ấm ức, trên người nhóc cũng dính bụi bẩn không kém hơn em gái là bao.
Hai bé con giọng nói mềm như bông, làm người khác nghe được mà trong lòng mềm nhũn.

Ngày thường hai đứa có vẻ yếu đuối nhưng đến lúc xa người lớn thật thì lại rất kiên cường, ngày An Khê đi khóc lên khóc xuống nhưng những hôm sau đều ngoan ngoan, bảo hai bé ở nhà ăn chơi với trẻ con nhà người khác, hai bé cũng ngoan ngoãn nghe lời, không biết trong lúc đó có khóc hay không nữa.
“Giang Triều, làm xong việc rồi đấy à!” Bên cạnh có người hô.
“Xong việc rồi, chú Cửu, hôm nay có chú chăm sóc hai đứa nhà cháu, làm phiền chú quá.” Giang Triều trả lời.
“Không có gì, dù sao chú cũng có thời gian, trông hai nhóc này cũng không nặng nhọc gì.

Với cả hai đứa nghe lời lắm chứ, cứ ở một chỗ tự chơi với nhau, chẳng quậy phá gì, cháu dạy dỗ hai bé được lắm đấy”, chú Cửu cười lên, lộ ra hàm răng thưa.
“Eo chú đỡ hơn rồi chứ!” Giang Triều hỏi.
“Còn phải cảm ơn vợ cháu, giờ đỡ hơn nhiều rồi.”
“Chú Cửu, chú chính là người lớn nhất trong làng rồi, mọi người đều mong chú sống tốt, sống đến trăm tuổi luôn đó?” Một thím trung niên ngồi cạnh chú Cửu nhiệt tình nói, xong lại quay đầu về phía Giang Triều.
“Giang Triều, thím phải nói cháu ngốc hay dở hơi đây hả, cưới được vợ chẳng để cô ấy ở nhà trông con, đi thi đại học làm cái gì.

Cháu hôm nào cũng phải làm việc mệt mỏi như vậy, buổi tối về còn phải chăm sóc bọn trẻ con, cứ vất vả như thế để làm gì? Nghe thím đi, cho dù vợ cháu thi đậu đại học, cũng đừng có đồng ý cho nó đi học, người ấy mà một khi có sự lựa chọn khác tốt hơn thì sao còn để mắt đến cháu nữa, lúc ấy lại chả lật mặt nhanh hơn lật sách ấy.

Thím cũng muốn tốt cho cháu mới nói chuyện riêng tư với cháu, nếu là người khác ấy mà, thím tuyệt đối không thèm chõ mũi để ý.

Không tin thì cháu hỏi các chú các thím ở đây xem có đúng không.”
Giang Triều đem nụ cười trên mặt thu lại, những lời này mấy ngày nay anh đã nghe biết bao nhiêu lần rồi, người trong thôn thay phiên ra trận tâm sự với anh, việc trong nhà còn chưa quản xong đã đòi quản việc nhà anh.
“Người xấu, không cho nói xấu mẹ.” Bé Quyết Minh trợn tròn mắt, tuy bé còn chưa hiểu người lớn đang nói cái gì nhưng trong tiềm thức vẫn sẽ tự động bảo vệ người thân của mình.
“Thím, trẻ nhỏ không hiểu cứ nói lung tung, chờ lát nữa về nhà cháu sẽ dạy lại nó.

Đúng rồi, chỉ tiêu sửa đường tháng này đã có rồi, đến phiên Ái Quốc nhà thím, nhờ thím nói lại với cậu ta một tiếng, để cậu ta thu hoạch vụ thu xong thì đến ao Bạch Môn báo cáo.”
Giang Triều nói xong, sắc mặt người trung niên xanh hẳn, nếu nói việc sửa đường khổ, vậy sửa đoạn đường ở ao Bạch Môn thì là khổ càng thêm khổ, chỗ đó không chỉ xa mà xung quanh còn bị núi rừng bao quanh, núi non trùng trùng điệp điệp, đường đi cũng không có, muốn đi đến đấy còn phải mở đường núi, không cẩn thận một cái thôi là xui xẻo ngay.
“Giang Triều, Ái Quốc nhà thím gần đây thân thể không tốt, cháu xem có đổi được cho người khác không vậy.”
“Thím, thím phải biết việc này không do cháu quản, thím nếu lo cho thân thể Ái Quốc thật thì có thể đi hỏi thử các nhà xem có ai đồng ý đổi cho cậu ta không.

Trời cũng tối rồi, cháu về trước đây.”
Bóng dáng Giang triều dần dần đi xa, bà thím trung niên lại đầy mặt nhăn nhó khổ sở.

Chú Cửu lấy cây quạt vỗ vỗ thổi gió, trong đôi mắt vẩn đục lại là thong dong cùng thấu hiểu thế sự.
Nhìn thấu mà không nói, ông tự nhận là mình còn hiểu Giang Triều đôi ba phần.

Thằng nhãi này tinh ranh hơn người khác tưởng nhiều, cũng mang thù, chính mình không vui là sẽ tìm chuyện khiến người khác cũng không vui nổi.
Ông phất phất tay, chậm rãi dạo bước ra nhà ăn.
Về nhà sau, Giang Tiều ném hai nhóc vào bồn tắm mặc kệ hai bé nghịch nước, chính mình thì xách một xô nước đổ ào lên người, giọt nước lăn lăn trên những khối cơ bụng rắn chắc, tẩy rửa mồ hôi nóng và vỏ trấu ngoài ruộng.

Trên tóc cũng có bọt nước nhỏ giọt, làn da màu lúa mật bị nước trong gột rửa như phát sáng lên.

Cầm khăn lông tùy tiện lau lau trên người, ngay sau đó Giang Triều ngồi xổm xuống cạnh hai bé con xoa một lúc mới hai tay hai đứa xách ra bồn tắm, ném lên giường.

Ngay từ đầu hai đứa còn cãi nhau ầm ĩ, sau lại không biết làm sao, đột nhiên khóc lên, đứa này khóc thảm hơn đứa kia.
“Mẹ, con muốn mẹ, hu hu…” Tiểu Nhân Trần òa khóc.

“Bảo bối muốn mẹ, mẹ không cần bảo bối nữa.” Tiểu Quyết Minh mím môi, muốn bò xuống, suýt nữa thì ngã xuống.

Giang Triều bế Tiểu Quyết Minh lên, sợ tới mức mặt trắng bệch.

Anh xoa xoa khóe mắt, xung quanh quá ầm ĩ khiến anh cảm thấy đầu mình to ra, nhưng vẫn phải ôm hai đứa nhỏ vào trong lòng, không ngừng vỗ lưng chúng an ủi: “Ngoan, mẹ sẽ về nhanh thôi.”
Mãi đến khi dỗ được mấy đứa ngủ, Giang Triều mới biết ban ngày An Khê một mình nuôi con vất vả như thế nào, thật sự không phải chuyện dễ dàng.

Màn đêm buông xuống, rất nhiều người trằn trọc không ngủ được.

Giang Tiểu Mai căng thẳng lăn qua lăn lại đến hơn mười giờ đêm.
“Tiểu Mai, em chưa ngủ sao?” An Khê nhẹ giọng hỏi.

“Vâng! Mai thi mà em không thể ngủ.

Chị dâu, chị cũng căng thẳng sao?”
“Có gì mà căng thẳng chứ, cứ coi như đây là đánh giá sản xuất đi.

Chị thì hơi lo lắng hai đứa nhỏ.

Chị đi hai ngày, không biết chúng ở nhà có khóc hay không? Anh trai em chỉ có một mình.”
“Chị dâu, chị hối hận khi gả cho anh trai em sao?”
Mấy ngày nay cô ấy ở trong huyện đã biết rất nhiều chuyện.

Mặc dù thôn của cô ấy không có thanh niên trí thức nhưng cô ấy vẫn biết, một số thanh niên trí thức ở nơi khác bất đắc dĩ phải kết hôn với những người nông thôn như họ.

Nhiều người bảo, một khi họ thi đỗ thì sẽ bỏ nhà ra đi, không bao giờ quay lại nữa.
Cô ấy biết chị dâu không phải loại người này, nhưng sự thiếu tự tin về xuất thân đã ăn sâu vào gốc rễ cô ấy.

Hai người sáng nay cô ấy gặp càng khiến sự tự tin của cô ấy giảm đi, không thể loại bỏ nó trong một thời gian ngắn.
Giọng Giang Tiểu Mai quá nhỏ, nhỏ đến mức An Khê suýt không nghe thấy, cô ngẩn người, mới cười thành tiếng: “Tại sao phải hối hận, có thể gả cho anh ấy là lựa chọn chính xác nhất đời chị.

Chị cảm thấy có một thế lực trong bóng tối đã dẫn dắt chị tới thôn Tam Thủ.

Tuy ở đây chị chỉ có hai bàn tay trắng, nhưng ông trời đóng một cánh cửa của chị sẽ mở một cánh cửa khác.

Nếu không có anh ấy, chị không biết có thể kiên trì chờ tới ngày thi đại học này không.” An Khê càng nói càng nhỏ, cuối cùng chỉ để lại một tiếng thở dài nhẹ nhàng trong bóng tối: “Ngủ đi! Nếu không ngày mai sẽ không tỉnh táo đâu.”
Kỳ thi diễn ra trong hai ngày, sáng ngày đầu tiên thi môn Ngữ văn, buổi chiều thi toán, sáng hôm sau thi tiếng Anh.

Hai người An Khê và Giang Tiểu Mai đã đến phòng thi từ sớm, bên ngoài trường thi được vây bằng một sợi dây màu trắng, có người mặc đồng phục màu vàng canh giữ trật tự ở đó.

Vì chưa đến giờ thi nên không thể vào.

Mọi người đứng chật kín bên dưới các bóng râm bên ngoài dây trắng, hai người cũng đứng ở hai bên.

Thời gian chờ càng dài, mọi người càng nôn nóng.

Thời gian từng phút trôi qua, tiếng chuông họ chờ mong cuối cùng cũng vang lên.

Sợi dây trắng bị dỡ ra, người tham gia lục tục vào phòng thi.

Khi toàn bộ thí sinh vào phòng thi, một thầy giáo mặc bộ đồ Trung Sơn mới nhàn nhã bước vào, khác hoàn toàn với những thí sinh đang căng thẳng phía dưới.

An Khê trầm ngâm quan sát phòng thi, trong phòng thi có nhiều thí sinh còn lớn tuổi hơn giáo viên giám thị.

Hơn bốn mươi tuổi mà vẫn tham gia thi đại học, tinh thần ấy đáng được khen ngợi.

Trên tờ giấy đỏ dán trên bảng đen viết một câu rất lớn: “Học tập chăm chỉ, tiến bộ mỗi ngày.”
Dưới khẩu hiệu này, giáo viên giám thị nói quy chế thi bằng tiếng phổ thông không chuẩn lắm.

Cuối cùng sau khi một tiếng chuông khác vang lên, giám thị phát bài kiểm tra cho mỗi thí sinh.

An Khê kiểm tra đề thi.

Đề thi có hai tờ được dán lại với nhau bằng keo, khổ giấy A4 to nhưng hơi vàng.

Sau khi kiểm tra đề thi không có sai sót, cô mới điền tên và số báo danh vào chỗ cao nhất theo yêu cầu.

Phòng thi cũng không yên tĩnh hoàn toàn, thỉnh thoảng có người gãi tai gãi má, có người còn thở dài.

Người đàn ông ngồi trước An Khê là một thanh niên khoảng hai mươi tuổi.

Đề thi vừa được phát mà cậu ta không thèm kiểm tra, tùy tiện vẽ lên đó vài cái rồi hất sang một bên.

An Khê tùy ý liếc mắt nhìn, thấy bài thi đang bay của cậu ta có vẽ một số 0 tròn trĩnh ở chỗ cột điểm.
Bên dưới còn viết một câu: “Thầy chấm bài vất vả rồi, tặng thầy quả trứng vịt lộn.”
Sự tùy tiện ấy viết vào tờ giấy làm bài lại vô cùng phóng khoáng.
An Khê suýt nữa cười ra tiếng, cô vội vàng che miệng, gạt suy nghĩ lung tung sang một bên, tập trung vào tờ bài thi trong tay.

Đề thi ngữ văn được chia thành ba phần: phần đầu là kiến thức về văn học hiện đại, chiếm hơn một nửa trang đầu tiên, phần lớn là kiểm tra tính từ, từ ngữ và cấu trúc câu.

Ví dụ như câu này, “Những đám mây trắng trôi trên bầu trời xanh.”, từ nào được dùng để miêu tả bầu trời xanh?
An Khê cầm bút viết cụm từ “Đoản ngữ chính phụ.”
Hầu hết các câu nhỏ đều giống nhau, An Khê chỉ mất chưa đầy năm phút đã làm xong những câu này.

Câu hỏi đầu tiên thì đơn giản hơn một chút, nhưng câu hỏi lớn thứ hai là một ngọn núi mà nhiều người khó có thể vượt qua.

Chính là văn cổ của Trung Quốc..